Tôi đã được nghe nhiều về cây thiên môn đông là một cây thuốc quý trong y học Cổ truyền nhưng chưa biết chính xác cây thiên môn có tác dụng gì và sử dụng như thế nào? Mong bác sĩ giải đáp giúp. Tôi xin cảm ơn.
(Trần Phương – Hà Nội)
Trả lời
Chào bác Phương,
Lời đầu thư estrogen.vn xin gửi lời cảm ơn bác đã dành thời gian gửi thắc mắc đến mục Hỏi đáp của chúng tôi. Với câu hỏi "cây thiên môn đông là gì? cây thiên môn có tác dụng gì và sử dụng như thế nào?" của bác, chúng tôi xin được trả lời như sau:
Mục lục
Thiên môn đông là gì?
Cây Thiên môn đông còn có tên gọi là Trúc lá măng, Thiên môn đông, Thiên môn, Thiên đông, Thiên nam, Tóc tiên leo, vv. Đây là loài cây dây leo, sống lâu năm, có rất nhiều rễ củ hình thoi mầm, các rễ có cuống dài, mọc thành chùm.
Thiên môn đông là loài cây thường mọc thành các bụi lớn, mỗi bụi có nhiều cành hình trụ, nhẵn và có gai cong. Những cành nhỏ ban đầu trông giống như lá (thường gọi là diệp chi lưỡi liềm), tuy nhiên khi phát triển đủ tầm cành sẽ to, vững chắc và lá bị tiêu giảm.
Hoa thiên môn đông mọc ở các kẽ lá, thường mọc thành cụm, hoa có màu trắng. Quả hình cầu, có hạt màu đen và mọng nước. Mùa hoa thường bắt đầu từ tháng 3 – 5, mùa quả từ tháng 6 – 9.
Ở Việt Nam, cây thiên môn đông thường tìm thấy ở nhiều tỉnh ven biển miền Trung và các đảo lớn Côn Đảo, Phú Quốc.
Tác dụng của cây Thiên mông đông
Theo ghi chép từ nền Y học Cổ truyền:
Cây thiên môn đông là vị thuốc có tính đại hàn, quy vào các kinh phế, thận; vị hơi ngọt, ngậm trong miệng một lát sẽ thấy vị ngọt chuyển sang vị đắng; có khả năng nhuận táo, hóa đờm, thanh phế, sinh tân.
Thiên môn đông thường được kết hợp với các vị thuốc khác nhằm điều trị các bệnh liên quan đến thận và phổi có thể kể đến là:
- Trị cơ thể đau nhức do hư lao
- Trị ho khạc nhiều đờm, miệng khô, háo nước
- Trị âm hư hỏa vượng, có đờm mà không dùng được thuốc táo
- Trị phế nuy, hư lao, phong nhiệt, trị chứng nóng, khát
- Bồi bổ cơ thể, điều trị suy nhược
- Điều trị ho, tiêu đờm
- vv
Đối với riêng chị em phụ nữ, Thiên môn còn cực kì nổi tiếng với tác dụng hỗ trợ ngăn ngừa da lão hóa sớm, làm đẹp da; giúp ngủ ngon và làm giảm các triệu chứng tiền mãn kinh, mãn kinh.
Theo các nghiên cứu từ nền Y học hiện đại:
Cây thiên môn đông có chứa khoảng 30 hợp chất saponin steroid có lợi trong đó có khoảng 17 hợp chất saponin mới tiềm năng có khả năng làm giảm ho viêm trong hen xuyễn; giúp cơ thể kích thích các phản ứng chống viêm, làm nhuận tràng, điều trị và ngăn ngừa táo bón.
Đây cũng là thành phần rất có lợi trong tác dụng dưỡng da, ngủ ngon, cải thiện tâm trạng cho chị em phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ trung tuổi.
Thành phần dược tính của thiên môn đông còn chứa axit amin Asparagin. Khi gặp nước sôi nóng các asparagin có thể thủy phân tạo thành axit aspartic và amoniac, có tác dụng lợi tiểu, hỗ trợ điều trị làm giảm một số triệu chứng bệnh tiểu đường.
Ngoài ra, thiên môn đông còn chứa tinh bột, sacaroza, chất nhầy, vitamin C, tính chống oxy hóa mạnh giúp tiêu diệt làm giảm các gốc tự do có hại cho cơ thể.
Đọc chi tiết: Tác dụng của thiên môn đông chữa bệnh
Sơ chế Thiên môn đông trước khi dùng
Bộ phận dùng làm thuốc của cây Thiên môn đông chủ yếu là phần rễ củ (tên khoa học là Radix Asparagi). Rễ củ Thiên môn đông chất lượng làm thuốc tốt là loại rễ củ béo mập, màu trắng vàng, cứng mịn, hơi trong. Loại củ dài, gầy, nâu vàng, không sáng là loại vừa.
Để làm thuốc, cây thiên môn đông thường được trồng vào tháng 2-3 và thu hoạch rễ củ vào tháng 9-10.
Trước khi dùng làm thuốc, Thiên môn đông cần được sơ chế để gia tăng hiệu quả và đảm bảo nguyên liệu sạch. Có 3 cách bào chế củ thiên môn đông phổ biến:
Cách 1: Cạo vỏ, bỏ lõi, đồ chín hoặc ngâm nước cho mềm rồi tẩm rượu 1 đêm, đồ lại, đem phơi khô rồi dùng (theo Lôi Công Bào Chích Luận)
Cách 2: Rửa sạch củ rồi bỏ lõi, thái phiến, phơi khô để dùng (theo Đông Dược Học Thiết Yếu)
Cách 3: Củ mang về rửa sạch, bỏ lõi, ủ mềm, thái phiến, phơi khô (theo Phương Pháp Bào Chế Đông Dược)
Sử dụng Thiên môn thế nào để hiệu quả?
Với mỗi bài thuốc khác nhau người ta lại sử dụng củ thiên môn theo cách khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh tiêu biểu của thiên môn:
Đối với riêng chị em phụ nữ, những bài thuốc về làm đẹp da, chữa muộn phiền, mất ngủ tuổi mãn kinh , tiền mãn kinh là những bài thuốc cực kì nổi tiếng của thiên môn.
Bài thuốc 1: Trị da mặt nám đen.
Lấy củ thiên môn phơi khô, giã nát, trộn với mật ong thành viên. Hằng ngày pha viên thuốc với nước để rửa mặt. Kiên trì áp dụng hàng ngày sẽ thấy các nốt nám da nội tiết, tàn nhàng dần mờ đi.
Bài thuốc 2: Làm đẹp da, nhan sắc xinh tươi, trị mụn, viêm, dị ứng mỹ phẩm.
Lấy 10 củ thiên môn rửa sạch, bỏ lõi, cho vào xoong đun nhỏ lửa 30 phút cùng 3 chén nước. Sau đó dùng nước đun thiên môn để nguội rửa mặt. Phần bã củ thì chà nhẹ lên mặt. Thực hiện hằng ngày, liên tục 10-30 ngày sẽ thấy tác dụng rõ rệt. Nếu dùng càng lâu, da mặt càng hồng hào, xinh tươi.
Ngoài ra, để da mặt hồng hào trắng mịn từ bên trong, cũng có thể lấy Thiên môn, Thục địa, Hồ ma nhân đem tán nhuyễn cùng nhau, sau đó trộn với mật ong làm thành viên to bằng hạt long nhãn. Hằng ngày uống 20 viên với nước ấm.
Bài thuốc 3: Chữa mất ngủ, muộn phiền.
Củ thiên môn đông 12g (bỏ lõi), nhân sâm 4g, ngũ vị tử 4g. Tất cả đem sắc uống. Ngày sử dụng 1 thang.
Bài thuốc 4: Trị cơ thể đau nhức do hư lao.
Củ thiên môn tán bột, pha với 1 thìa rượu. Ngày uống 3 lần.
Bài thuốc5: Trị ho khạc nhiều đờm, miệng khô, háo nước.
Củ thiên môn để sống, giã vắt lấy 7 chén nước cốt rồi trộn với 7 chén rượu, 1 chén mạch nha, 160g tử uyển. Sau đó cho vào bằng bằng đồng hoặc nồi sành nấu đặc thành cao hoặc thành viên. Mỗi lần sử dụng uống to bằng quả táo tàu, ngày 3 lần.
Bài thuốc 6: Trị âm hư hỏa vượng, có đờm mà không dùng được thuốc táo.
1kg củ thiên môn bỏ lõi, chỉ lấy phần thịt củ (phần nhục) tương đương khoảng 480g cho vào cối giã nát. Ngũ vị tử rửa sơ, bỏ hột, lấy phần thịt khoảng 160g phơi khô (không dùng lửa). Sau đó nghiền nát 2 vị thuốc cùng với nhau, trộn với hồ làm thành viên to bằng hạt ngô. Hằng ngày, lấy 20 viên uống với nước trà nóng; mỗi ngày uống 3 lần.
Bài thuốc 7: Trị phế nuy, hư lao, phong nhiệt, trị chứng nóng, khát.
Củ thiên môn bỏ vỏ, lõi, đem nấu chín rồi ăn. Hoặc phơi khô tán thành bột, luyện với mật làm thành viên to bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 20 viên với nước trà nóng.
Bài thuốc 8: Bồi bổ cơ thể, điều trị suy nhược.
Lấy củ thiên môn, củ đẳng sâm đem ngâm cùng với rượu một tháng rồi mang uống. Tỷ lệ ngâm như sau: 1 cân thiên môn tươi và 1 cân đẳng sâm tươi ngâm với khoảng 6 lít rượu.
Bài thuốc 9: Điều trị ho, tiêu đờm.
Lấy 15g củ thiên môn sao vàng, hạ thổ, lấy 10g củ mạch môn. Sắc 2 vị với 1 lít nước, đun đến khi còn khoảng 500ml. Sau đó chắt nước uống trong ngày.
Thiên môn có thể được coi là vị thuốc trong vườn nhà, bởi đây là loại cây dễ trồng, dễ tìm, thường được nhiều người chơi cây cảnh ưa chuộng. Tuy nhiên không thể phủ nhận rằng nhược điểm của các bài thuốc đông y là mất thời gian chiết sắc và không tiện lợi khi sử dụng, khó mang theo bên người.
Để khắc phục nhược điểm này, xu hướng hiện nay chính là sử dụng các loại TPCN, TPBVSK có nguồn gốc từ thảo dược thiên nhiên. Ưu điểm của các loại sản phẩm này là kế thừa lại toàn bộ các bài thuốc cổ truyền, không tác dụng phụ, tiện lợi và dễ dàng bỏ túi mang đi. Đặc biệt hơn, các loại TPCN, TPBVSK đều phải được nghiên cứu kỹ càng, loại bỏ các thành phần không cần thiết, từ đó mang lại hiệu quả tối đa cho người sử dụng.
Đối với thiên môn đông, từ những bài thuốc làm đẹp da, chữa mất ngủ, công ty TNHH Tuệ Linh đã nghiên cứu và sản xuất thành công viên uống Sâm nhung tố nữ Tuệ Linh - một công thức độc đáo gồm thiên môn đông và nhiều loại thảo dược quý khác (sâm tố nữ, nữ lang, hồng sâm, nhung hươu), giúp phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh có thể kéo dài tuổi xuân, sự trẻ đẹp và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Sâm nhung tố nữ Tuệ Linh - có Thiên môn đông và sâm tố nữ hỗ trợ bổ sung nội tiết tố nữ
Sâm nhung tố nữ Tuệ Linh là một sản phẩm giúp chăm sóc sức khỏe phụ nữ được phối và phát triển bởi Công ty TNHH Tuệ Linh. Sản phẩm không chỉ chứa Thiên môn đông, Sâm nhung tố nữ Tuệ Linh còn chứa nhiều loại dược liệu quý khác như:
- Sâm tố nữ: Chứa ít nhất 17 hoạt chất có tác dụng tương tự như estrogen. Đặc biệt hoạt chất Deoxymiroestrol có tác dụng mạnh nhất trong các estrogen từ thực vật, cao hơn gấp 1000 - 10.000 lần phytoestrogen trong mầm đậu nành.
- Nhung hươu bắc cực: có tác dụng bổ tủy, ích huyết, bồi bổ cơ thể, kéo dài tuổi xuân.
- Hồng sâm: là dược liệu dầu vị trong các bài thuốc bồi bổ cơ thể, tăng cường sức khỏe, có tác dụng đại bổ nguyên khí, sinh tân, an thần, bổ tỳ, ích phế.
- Nữ lang: có tác dụng an thần thông qua hoạt chất acid Valerenic và các dẫn xuất Valepotriates. Các hoạt chất này gây ức chế thụ thể GABA (acid quan trọng duy trì hoạt động của não bộ, giấc ngủ) từ đó giúp ngăn chặn căng thẳng và thư giãn hệ thần kinh Trung Ương, cải thiện giấc ngủ rất hiệu quả.
Sử dụng sản phẩm Sâm nhung tố nữ Tuệ Linh giúp:
- Bổ sung và cân bằng nội tiết tố nữ, cải thiện nhanh các triệu chứng tiền mãn kinh
- Làm đẹp da tóc, cải thiện vóc dáng, săn chắc cơ thể
- Bồi bổ khí huyết, tăng cường sức khỏe, làm chậm lão hóa
Mọi thắc mắc về sức khỏe sinh lý và thông tin sản phẩm Sâm nhung tố nữ Tuệ Linh, Qúy khách vui lòng liên hệ tới tổng đài: 1800.1190 (miễn phí cước gọi) để được các chuyên gia hỗ trợ nhanh nhất!
Với câu hỏi "cây thiên môn đông là gì? cây thiên môn có tác dụng gì và sử dụng như thế nào?" của bác Phương chúng tôi xin được giải đáp như trên. Hi vọng gửi tới bác được những thông tin hữu ích.
Chúc bác cùng gia đình luôn mạnh khỏe và nhiều an lành trong cuộc sống!