Tiền mãn kinh sớm không chỉ gây rối loạn sức khỏe bên trong còn ảnh hưởng đến tâm lý của nhiều chị em phụ nữ. Cần chủ động phòng ngừa tiền mãn kinh sớm để cơ thể luôn dẻo dai, trẻ khỏe và hạnh phúc.
Mục lục
Tiền mãn kinh, mãn kinh là gì?
Tiền mãn kinh là giai đoạn trước khi người phụ nữ hết kinh. Nó đánh dấu mốc thời gian người phụ nữ còn đang có kinh, còn đang có khả năng mang thai và sinh đẻ bắt đầu bước sang giai đoạn mất kinh và không còn khả năng sinh sản nữa. Giai đoạn giao thời giữa 2 thời điểm đó được gọi là tiền mãn kinh. Tùy từng người mà giai đoạn tiền mãn kinh có thể kéo dài từ 1-5 năm và thường xảy ra ở độ tuổi 45-50.
Tìm hiểu thêm: Tiền mãn kinh và những bệnh thường gặp
Mãn kinh có nghĩa là không còn là tiền mãn kinh nữa mà là giai đoạn sau của tiền mãn kinh. Tức là, không còn giai đoạn rối loạn kinh nguyệt lúc có lúc không, lúc nhiều lúc ít nữa mà nó đi đến giai đoạn hoàn toàn không còn kinh nguyệt nữa. Người ta định nghĩa, mãn kinh là khi mà 12 tháng( 1 năm) bạn không còn kinh.
Dấu hiệu nhận biết mãn kinh sớm
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt: Bạn có thể dễ dàng nhận thấy được dấu hiệu này khi tới thời kỳ tiền mãn kinh. Lúc này chu kỳ có thể tới sớm hoặc muộn, kinh ra có thể quá ngắn hoặc quá dài, lượng máu rất ít hoặc rất nhiều, không đỏ tươi. Hoặc có thể có rồi mất rồi lại có không theo đúng chu kỳ bình thường.
- Bốc hỏa: Chị em sẽ cảm thấy thấy nóng ở mặt, cổ rồi lan ra khắp người cùng với đó còn đi kèm đổ mồ hôi, tim đập nhanh, khó chịu, bực tức trong người. Các cơn bốc hỏa thường xuất hiện trong thời gian ngắn, đặc biệt chúng còn hay xuất hiện vào lúc nửa đêm làm bạn bị mất ngủ, sau khi cơn bốc hỏa qua đi lại khiến cho bạn thấy ớn lạnh, uể oải, mệt mỏi.
- Rối loạn giấc ngủ: Bạn sẽ cảm thấy trằn trọc khó ngủ, mất ngủ, tỉnh giấc giữa đêm hoặc đôi khi có những ngày thèm ngủ và ngủ li bì.
- Giảm ham muốn tình dục: Suy giảm nội tiết tố khiến âm đạo bị khô rát, đàn hồi kém, âm hộ teo khiến việc quan hệ trở nên đau đớn, khó chịu. Chính vì vậy, chị em cũng ngại ngần trong chuyện này. Nội tiết tố suy giảm cũng khiến nhu cầu sinh lý thấp, cản trợ việc đạt cực khoái.
- Dễ nổi nóng, cáu giận: Tiền mãn kinh sớm cũng ảnh hưởng đến tâm trạng của chị em, họ thường dễ xúc động, cảm thấy bị tổn thương, cáu giận, bực dọc. Khi nhịp tim tăng cao có thể tạo ra cảm giác đánh trống lồng ngực.
- Vận động yếu: Nội tiết tố suy giảm dẫn tới giảm khả năng hấp thu và chuyển hóa canxi trong xương, gây ra tình trạng loãng xương làm chân tay đau mỏi, vận động kém.
Ngoài ra tiền mãn kinh sớm cũng có thể biểu hiện đến vẻ ngoài: rụng tóc, da khô ráp, giảm đàn hồi, xuất hiện nếp nhăn, nám, sạm, móng tay giòn, dễ gãy…
Chẩn đoán mãn kinh sớm
Để chẩn đoán mãn kinh sớm, cần thực hiện khám tổng quát để loại trừ các nguyên nhân khác ( mang thai, các bệnh tuyến giáp…). Sau khi loại bỏ các nguyên nhân khác, bạn cần làm các xét nghiệm sinh thiết.
Các chỉ số cảnh báo bạn có thể gặp tiền mãn kinh sớm:
- Nồng độ estradiol <30 pg/mL.
- Nồng độ FSH >40 mlU/mL.
Tìm hiểu: Khám nội tiết tố nữ ở bệnh viện nào?
Nguyên nhân mãn kinh sớm
Mãn kinh sớm có thể đến mà không có lý do rõ ràng hoặc nó có thể do một số nguyên nhân cụ thể dưới đây:
- Tiền sử gia đình. Phụ nữ có mẹ/bà… trong gia đình bị mãn kinh sớm thì khả năng mắc mãn kinh sớm cao hơn so với những phụ nữ khác có gia đình không mắc tình trạng này.
- Hút thuốc. Một số nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra hít khói thuốc lá nhiều có ảnh hưởng đến sức khỏe nội tiết, gây tiền mãn kinh sớm, nghiêm trọng hơn là còn bị ung thư phổi, tử vong.
- Hóa trị hoặc xạ trị vùng chậu điều trị ung thư. Khi phụ nữ càng trẻ ở thời điểm hóa trị hoặc xạ trị thì ít có khả năng dẫn đến mãn kinh sớm. Phương pháp điều trị này có thể tác động xấu tới buồng trưng, làm ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt dẫn đến tình trạng mất kinh. Tuy nhiên, không phải phụ nữ nào thực hiện hóa trị, xạ trị cũng đều mãn kinh sớm. Những phụ nữ còn trẻ thực hiện hóa trị thì ít có nguy cơ tiền mãn kinh sớm hơn những người thực hiện khi đã có tuổi cao hơn.
- Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng. Phẫu thuật cắt bỏ cả hai buồng trứng có thể gây ra các triệu chứng mãn kinh ngay lập tức với các triệu chứng điển hình như chu kỳ kinh nguyệt bị mất sau phẫu thuật. Nồng độ nội tiết tố suy giảm nhanh chóng gây bốc hỏa và giảm ham muốn tình dục.
- Phẫu thuật cắt bỏ tử cung. Phụ nữ nếu phải cắt bỏ tử cung sẽ không còn kinh nguyệt và mất đi khả năng mang thai. Tuy nhiên, buồng trứng vẫn còn nên vẫn có khả năng tạo hormone nên vẫn chưa bị mãn kinh ngay lập tức nhưng thường sẽ gặp tiền mãn kinh, mãn kinh sớm hơn khoảng 2 năm so với độ tuổi mãn kinh thông thường.
Một số bệnh khác:
- Bệnh tự miễn dịch. Ở trạng thái bình thường, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ chống lại các yếu tố gây bệnh để bảo vệ sức khỏe. Nhưng nếu bạn mắc các bệnh tự miễn, hệ miễn dịch có thể tấn công nhầm vào buồng trứng làm cho các cơ quan này ngừng sản xuất hormone.
- HIV và AIDS. Phụ nữ nhiễm HIV nhưng không được kiểm soát tốt bằng thuốc có nguy cơ tiền mãn kinh sớm. Bên cạnh đó, phụ nữ nhiễm HIV cũng có thể có những bốc hỏa nặng hơn so với phụ nữ không nhiễm HIV.
- Thiếu nhiễm sắc thể (Missing chromosomes). Phụ nữ sinh ra bị thiếu nhiễm sắc thể khiến cho buồng trứng không phát triển bình thường, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt từ đó có nguy cơ bị mãn kinh sớm. Ví dụ: những phụ nữ mắc hội chứng Tuner( thiếu 1 nhiễm sắc thể X).
- Hội chứng mệt mỏi kinh niên (Chronic fatigue syndrome). Họ luôn cảm thấy mệt mỏi, cơ và khớp đau yếu, mất trí nhớ, đau đầu, rối loạn giấc ngủ … Các nghiên cứu cũng chỉ ra nguy cơ phụ nữ bị tiền mãn kinh sớm từ hội chứng này.
Tiền mãn kinh sớm có nguy hiểm không?
Phụ nữ có thời kỳ tiền mãn kinh sớm có thể có các triệu chứng hoặc các vấn đề sức khỏe tương tự như những người mãn kinh đúng tuổi như:
- Nguy cơ cao mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, ví dụ: các bệnh tim mạch, mất xương, loãng xương do thiếu nội tiết tố estrogen.
- Triệu chứng mãn kinh nghiêm trọng hơn. Khi bạn phải đối mặt với nó sớm hơn, tâm lý bất ngờ đi kèm khiến các triệu chứng không theo như bình thường dẫn tới có sự nghiêm trọng hơn về cường độ và ảnh hưởng.
- Trầm cảm. Nhiều phụ nữ vì cảm thấy quá sốc, buồn bã vì những thay đổi tiêu cực về ngoại hình, sinh lý, sức khỏe, nhiều người còn mất đi khả năng sinh con sớm hơn dẫn đến trầm cảm, tâm trạng u uất.
Làm cách nào để ngăn ngừa tiền mãn kinh sớm?
Thay đổi lối sống
Để ngăn ngừa tiền mãn kinh sớm, chị em phụ nữ cần thực hiện lối sống khoa học và lành mạnh:
- Chế độ dinh dưỡng khoa học, đảm bảo cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
- Hạn chế sử dụng các loại đồ uống có cồn, chất kích thích.
- Uống đủ 1,5-2 lít nước mỗi ngày để quá trình đảo thải độc tố diễn ra tốt hơn.
- Nghỉ ngơi điều độ
- Tăng cường tập luyện thể dục thể thao.
- Giữ tâm trạng vui tươi, tích cực; tránh buồn bã, áp lực, căng thẳng.
- Nắm rõ được các dấu hiệu cơ năng của tuổi mãn kinh để kịp thời nhận biết được sự thay đổi của cơ thể và có hướng bổ sung phù hợp.
- Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng 1 lần để kịp thời phát hiện những bất thường của cơ thể.
Bổ sung nội tiết tố nữ cho cơ thể
Thời kỳ mãn kinh, tiền mãn kinh cơ thể phụ nữ phải chịu nhiều tác động do tình trạng rối loạn, suy giảm nội tiết tố nữ. Do đó, các bác sĩ thường chỉ định bổ sung hormone estrogen để trì hoãn mãn kinh tới sớm.
Có rất nhiều cách bổ sung nguồn estrogen cho cơ thể, trong đó nhiều chị em lựa chọn liệu pháp sử dụng hormone thay thế. Đây là phương pháp mang lại kết quả nhanh chóng, tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm thì cũng tiềm ẩn nhiều mặt hạn chế mà chúng ta rất khó kiểm soát.
Trường hợp sử dụng liệu pháp hormone thay thế có thể gây ra một số tác dụng phụ như: chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, đau bụng, căng tức ngực, chảy máu âm đạo,…Một số nghiên cứu khác còn cho rằng liệu pháp hormone thay thế có thể gây ra nguy cơ mất trí nhớ, các bệnh huyết áp, ung thư vú, ung thư dạ con,…Cùng với đó tình trạng nám da nội tiết cũng trở nên nghiêm trọng hơn.
Trong khi đó, việc bổ sung estrogen tự nhiên được đánh giá an toàn và hiệu quả hơn. Chúng có khả năng gắn kết các thụ thể estrogen trong cơ thể và có chức năng tương tự như estrogen nội sinh, đặc biệt là khả năng tự điều chỉnh hoạt động nên vừa có thể bổ sung lượng hormone thiếu hụt lại giữ được sự cân bằng estrogen mà không gây ra tác dụng phụ.
