Dậy thì là một dấu mốc quan trọng trong cuộc đời nữ giới. Nó đánh dấu việc một bé gái đã trở thành một cô gái trưởng thành. Tuy nhiên, do giai đoạn này buồng trứng mới đi vào hoạt động nên nồng độ nội tiết tố thường thiếu ổn định, dễ bị rối loạn. Vậy nên làm gì nếu bị rối loạn nội tiết tố nữ ở tuổi dậy thì?
Mục lục
Rối loạn nội tiết tố nữ ở tuổi dậy thì có phổ biến không?
Ở tuổi dậy thì (10–14 tuổi), cơ thể bé gái bắt đầu bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ: vú phát triển, mọc lông mu, bắt đầu có kinh nguyệt và tăng trưởng nhanh về chiều cao.
Những thay đổi này phụ thuộc nhiều vào hormone estrogen – hormone do buồng trứng tiết ra.
Tuy nhiên, vì buồng trứng mới đi vào hoạt động, sự điều hòa nội tiết chưa ổn định, nên tình trạng rối loạn nội tiết tố xảy ra phổ biến trong giai đoạn đầu dậy thì. Điều này dẫn đến các vấn đề như: chu kỳ kinh nguyệt không đều, nổi mụn, thay đổi tâm sinh lý thất thường… Đây là hiện tượng sinh lý bình thường và hầu hết sẽ ổn định dần khi bé gái trưởng thành.
Nguyên nhân rối loạn tiết tố tuổi dậy thì
Rối loạn nội tiết tố trong giai đoạn dậy thì là hiện tượng phổ biến, và có thể xuất phát từ nhiều yếu tố:
- Buồng trứng chưa ổn định: Trong giai đoạn đầu dậy thì, buồng trứng hoạt động chưa “nhịp nhàng” trong việc sản xuất hormone, khiến lượng estrogen và progesterone dao động thất thường, dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, nổi mụn, thay đổi tâm sinh lý.
- Tâm lý – cảm xúc: Tuổi dậy thì các bạn gái dễ lo lắng về sự thay đổi cơ thể, đồng thời chịu áp lực từ học tập, thi cử, mối quan hệ bạn bè hay gia đình… dẫn đến stress và căng thẳng, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của trục não – tuyến yên – buồng trứng, từ đó làm rối loạn hormone.
- Vệ sinh cá nhân chưa đúng cách: Nhiều bạn gái chưa biết cách chăm sóc vùng kín đúng cách, khiến vi khuẩn và nấm dễ xâm nhập, dẫn đến viêm nhiễm phụ khoa, ảnh hưởng sức khỏe và gây rối loạn nội tiết tạm thời.
Rối loạn tiết tố tuổi dậy thì có nguy hiểm không?
Thực tế, hầu hết những bất thường về kinh nguyệt và nội tiết trong giai đoạn dậy thì đều là hiện tượng sinh lý bình thường. Đây là giai đoạn buồng trứng mới bắt đầu hoạt động, hormone chưa ổn định nên chu kỳ kinh nguyệt có thể đến sớm, muộn hoặc không đều.
Thông thường, tình trạng rối loạn này sẽ dần ổn định sau 1 – 2 năm, và đôi khi có thể kéo dài đến đầu tuổi 20 mà không gây nguy hiểm.
Tuy nhiên, nếu rối loạn nội tiết kéo dài hơn bình thường, đi kèm các dấu hiệu như:
- Kinh nguyệt rối loạn nặng (vô kinh, rong kinh, rong huyết).
- Mụn trứng cá nặng, rụng tóc bất thường.
- Thay đổi cảm xúc quá mức, mệt mỏi kéo dài.
- Dấu hiệu viêm nhiễm phụ khoa tái phát nhiều lần.
Thì đây có thể là cảnh báo bất thường ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và tinh thần của bạn gái sau này.
Vì vậy, nếu các biểu hiện rối loạn nội tiết diễn ra thường xuyên và kéo dài, các em nên chia sẻ với cha mẹ và đi khám bác sĩ chuyên khoa sản – nhi để được kiểm tra, tư vấn và điều chỉnh kịp thời.
Biểu hiện rối loạn tiết tố tuổi dậy thì
Rối loạn kinh nguyệt là triệu chứng điển hình và dễ nhận thấy nhất khi bị rối loạn nội tiết tố tuổi dậy thì. Chúng có nhiều dạng rối loạn khác nhau, như:
- Rong kinh (chảy minh kinh quá nhiều hoặc kéo dài trong nhiều ngày)
- Vô kinh (không có kinh nguyệt)
- Thiểu kinh (Kinh nguyệt ít hoặc không thường xuyên)
- .v.v.
Ngoài ra, cũng có một số biểu hiện khác có thể nhận thấy như:
- Sự thay đổi về mặt tâm lý (đây là sự thay đổi bình thường, nhưng nếu bị rối loạn nội tiết, tình trạng này có thể sẽ diễn ra trầm trọng hơn)
- Mụn mọc nhiều ở mặt, lưng, ngực
Nếu tình trạng rối loạn nặng, các em có thể bị thấp còi, ngực kém phát triển, da sạm hoặc béo phì… Đây là những triệu chứng nghiêm trọng, cha mẹ cần phát hiện sớm để khám chữa kịp thời.
Tuổi dậy thì bị rối loạn tiết tố cần lưu ý gì?
Như đã nói ở trên, rối loạn nội tiết tố nữ khá phổ biến ở tuổi dậy thì và thường không nguy hiểm. Điều quan trọng là các bạn gái cần xây dựng lối sống lành mạnh để cơ thể tự điều chỉnh và ổn định hormone.
Đặc biệt lưu ý:
- Không tự ý dùng thuốc: Các loại thuốc cân bằng nội tiết có thể gây tác dụng phụ và chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không mua và sử dụng bừa bãi.
- Ưu tiên phương pháp tự nhiên: Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, khoa học, ngủ đủ giấc và vận động thể chất sẽ giúp hormone ổn định tốt hơn.
Dưới đây là một số gợi ý cụ thể:
1. Tăng cường sức khỏe thể chất
Việc duy trì thói quen tập luyện đều đặn 60 phút mỗi ngày sẽ đem lại nhiều lợi ích như:
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh (ngăn ngừa béo phì hoặc suy dinh dưỡng – những yếu tố làm rối loạn nội tiết).
- Phát triển cơ – xương chắc khỏe, tăng chiều cao tối ưu.
- Cải thiện sức khỏe tim mạch, hệ miễn dịch và nội tiết.
- Giảm căng thẳng, lo âu; tạo tinh thần thoải mái, tích cực.
- Rèn luyện thói quen tốt cho sức khỏe lâu dài.
Vì thế, bạn nên lựa chọn cho mình một bộ môn yêu thích và rèn luyện mỗi ngày nhé!
>>> Tham khảo: 5 bài tập yoga chữa rối loạn nội tiết tố
2. Ăn uống lành mạnh
Chế độ dinh dưỡng cân bằng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cơ thể và hạn chế rối loạn nội tiết tố. Ở tuổi dậy thì, bạn gái cần chú ý:
- Ăn 3 bữa chính/ngày, ưu tiên thực phẩm tươi, lành mạnh: rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, sữa ít béo, thực phẩm giàu protein (thịt nạc, cá, trứng, đậu).
- Đa dạng thực phẩm thuộc 5 nhóm dinh dưỡng để đảm bảo đủ vitamin và khoáng chất.
- Tăng cường chất xơ, giảm muối và đường trong khẩu phần ăn.
- Uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ trao đổi chất và cân bằng hormone.
- Hạn chế: đồ ăn chiên rán, thức ăn nhanh, đồ hộp, nước ngọt có gas và các loại đồ ăn vặt nhiều đường.
Đọc thêm: 19 Thực phẩm tăng cường estrogen tự nhiên hiệu quả
3. Duy trì cân nặng hợp lý
Thừa cân hoặc béo phì ở tuổi dậy thì có thể làm rối loạn nội tiết tố. Khi mỡ thừa tích tụ, cơ thể sẽ tăng sản xuất insulin, từ đó làm tăng nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) – một bệnh lý ảnh hưởng đến buồng trứng, gây rối loạn kinh nguyệt, khó thụ thai và làm tăng nguy cơ tiểu đường type 2, tăng huyết áp.
Vì vậy, việc duy trì cân nặng hợp lý là rất quan trọng.
- Nếu đang thừa cân, bạn nên có kế hoạch giảm cân lành mạnh bằng chế độ ăn uống cân đối và tập luyện thường xuyên.
- Nếu cần, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cách giảm cân phù hợp, an toàn và hiệu quả.
4. Ngủ đủ giấc
Ngủ đủ giấc đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì cân bằng nội tiết tố ở tuổi dậy thì. Tuy nhiên, nhiều bạn nữ có thói quen thức khuya, dùng điện thoại, học bài quá muộn, dẫn đến giấc ngủ bị rút ngắn.
Thiếu ngủ không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi, khó tập trung, mà còn ảnh hưởng đến khả năng điều hòa hormone, hệ miễn dịch và quá trình phát triển thể chất. Về lâu dài, thói quen này có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính.
Các chuyên gia khuyến nghị: tuổi teen nên ngủ 8–10 tiếng mỗi ngày và cố gắng đi ngủ đúng giờ, tốt nhất là trước 23h.
5. Tiêm chủng HPV
HPV (Human Papillomavirus) là loại virus lây qua đường tình dục, có thể gây mụn cóc sinh dục và đặc biệt liên quan đến ung thư cổ tử cung – một trong những bệnh ung thư phổ biến ở nữ giới.
Tiêm vắc xin HPV giúp cơ thể tạo ra kháng thể bảo vệ, ngăn ngừa nhiễm HPV và giảm nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm do virus này gây ra.
Các chuyên gia khuyến nghị: nữ giới nên tiêm vắc xin HPV trong độ tuổi 9 – 26, hiệu quả cao nhất là trước khi bắt đầu quan hệ tình dục. Nếu chưa tiêm, bạn nên trao đổi với cha mẹ và bác sĩ để được tư vấn và lên lịch tiêm phù hợp.
6. Tránh sử dụng hoặc lạm dụng chất kích thích
Rượu, bia, thuốc lá, ma túy… đều có thể gây mất cân bằng nội tiết tố, ảnh hưởng đến buồng trứng, gan và hệ thần kinh. Điều này làm tăng nguy cơ rối loạn nội tiết, dậy thì sớm hoặc chậm phát triển. Vì vậy, tuổi dậy thì cần tuyệt đối tránh xa chất kích thích để bảo vệ sức khỏe sinh sản và sự phát triển toàn diện.
7. Giữ gìn sức khỏe tinh thần
Tinh thần căng thẳng ảnh hưởng trực tiếp đến hormone estrogen, khiến chu kỳ kinh nguyệt rối loạn và cơ thể mất cân bằng. Vì vậy, tuổi dậy thì cần chú ý chăm sóc sức khỏe tâm lý:
- Quản lý căng thẳng: Thực hành hít thở sâu, tập yoga, thể thao hoặc thiền để giữ bình tĩnh.
- Gắn kết với cha mẹ và bạn bè: Trò chuyện, chia sẻ với cha mẹ, bạn bè để nhận được sự thấu hiểu và hỗ trợ khi cần thiết.
- Cân bằng học tập – nghỉ ngơi – giải trí: Tránh ôm đồm quá nhiều việc cùng lúc.
- Đặt mục tiêu phù hợp: Chia nhỏ mục tiêu, hoàn thành từng bước để hạn chế áp lực và thất vọng.
Xem thêm: Cách bổ sung estrogen cho tuổi dậy thì
Kết luận
Rối loạn nội tiết tố tuổi dậy thì là một tình trạng thường gặp và không đáng lo ngại. Bạn có thể khắc phục nó bằng cách xây dựng một lối sống lành mạnh từ ăn uống tới hoạt động thể chất và chú ý tới sức khỏe tinh thần. Tuy nhiên, nếu tình trạng này vẫn tiếp diễn hoặc các triệu chứng xảy ra nghiêm trọng, bạn nên đi khám để được chẩn đoán nguyên nhân và tìm ra cách điều trị phù hợp.
