Xenoestrogen – Chúng là gì và ảnh hưởng đến nội tiết tố nữ ra sao?

Nội tiết tố nữ đóng nhiều vai trò thiết yếu trong cơ thể. Tuy nhiên, do nhiều điều kiện khác nhau, nó có thể bị rối loạn, một trong số đó là do xenoestrogen. Vậy, xenoestrogen là gì và ảnh hưởng đến nội tiết tố nữ như thế nào?

Xenoestrogen là gì? Tốt hay xấu?

Xenoestrogen là một loại xenohormone bắt chước hoocmon estrogen. Xenoestrogen gồm 2 dạng là tự nhiên và tổng hợp. Khi vào cơ thể, xenoestrogen bắt chước hoạt động của estrogen và có thể điều chỉnh lượng hormone estrogen.

Xenoestrogen tự nhiên còn gọi là phytoestrogen, chúng có nguồn gốc từ các loại thực vật và là một thành phần phổ biến của môi trường, nó có từ trước cả lúc loài người tồn tại. Bởi vì con đường tiếp xúc chính với các xenoestrogen tự nhiên là do tiêu thụ thực vật có chứa chúng, nên đôi khi chúng được gọi là “estrogen chế độ ăn uống”.

Xenoestrogen tự nhiên được chứng minh là có vai trò bảo vệ cơ thể chúng ta. Ví dụ, một nghiên cứu khác năm 2009 bao gồm hơn 70.000 phụ nữ, từ Tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng Hoa Kỳ, đã chỉ ra rằng những phụ nữ ăn nhiều thực phẩm đậu nành liên tục trong thời niên thiếu và trưởng thành có nguy cơ mắc ung thư vú giảm đáng kể.

Mycoestrogen cũng là một dạng xenoestrogen tự nhiên, chúng có nguồn gốc từ nấm và dường như không gây tác dụng nào với con người. Tuy nhiên, một loại độc tố mà chúng tạo ra có tên là mycotoxin (hay còn gọi là độc tố nấm mốc) có thể gây hại cho một số loại vật nuôi và gây ra phản ứng dị ứng ở người.

Xenoestrogen tổng hợp bao gồm cả 2 dạng: dạng dược lý (chính là các loại thuốc hormone, có tác dụng có thể tính toán được như trong dự định) và dạng sinh ra từ các hoạt động công nghiệp. Các xenoestrogen sinh ra từ các hoạt động công nghiệp còn được gọi là “estrogen môi trường” hay “hợp chất gây rối loạn nội tiết” (Endocrine Disrupting Compounds – EDCs).

Các nhà khoa học nghiên cứu về xenoestrogen, bao gồm cả Hiệp hội Nội tiết đều coi EDCs là mối nguy hiểm nghiêm trọng đối với môi trường, bởi chúng có khả năng gây rối loạn nội tiết tố ở cả động vật hoang dã và con người.

Những tác động tiêu cực của xenoestrogen

Cơ thể chúng ta gồm 9 tuyến nội tiết chính, các tuyến này liên kết với nhau để tạo thành một hệ thống nội tiết hoạt động thật chặt chẽ và nhịp nhàng. Trong đó, nội tiết tố nữ được sản xuất chính ở trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng. Hệ trục này cũng gửi các tín hiệu cho biết hormone cần phải “đảm nhận” vai trò gì, vào lúc nào, hoạt động ra sao.

Khi xenoestrogen vào cơ thể, nó có thể làm thay đổi tạm thời hoặc vĩnh viễn các vòng phản hồi trong não, tuyến yên, buồng trứng. Chúng bắt chước hoạt động của estrogen nội sinh và lừa cơ thể rằng chúng là những hormone hoặc chúng có thể ngăn chặn sự hoạt động của hormone tự nhiên và làm thay đổi tổng lượng estrogen trong cơ thể.

Từ cơ chế này, xenoestrogen gây ra nhiều bất lợi cho các cơ quan nhạy cảm với homrone, như tử cung, vú, hệ thống miễn dịch, hệ thống thần kinh, sự phát triển của con người. Hậu quả của những tác động này có thể là:

• Gây rối loạn nội tiết tố nữ;
• Dậy thì sớm;
• Giảm khả năng sinh sản;
• Ung thư vú;
• Ung thư tử cung;
• .v.v.

Danh sách một số hóa chất là xenoestrogen

Dưới đây là danh sách của một số loại xenoestrogen tổng hợp. Lưu ý rằng, đây không phải là danh sách đầy đủ các chất:

• Chăm sóc da:
  • 4-Methylbenzylidene camphor (4-MBC) (có thể thấy trong kem chống nắng)
  • Parabens: methylparaben, ethylparaben, propylparaben and butylparaben commonly (được sử dụng làm chất bảo quản)
  • Benzophenone (có thể thấy trong kem chống nắng)

• Sản phẩm công nghiệp và nhựa:
  • Bisphenol A (monomer cho nhựa và epoxy resin; chất chống oxy hóa trong chất hóa dẻo)
  • Phthalates (chất dẻo)
  • DEHP (chất dẻo PVC)
  • Polybrominated biphenyl ethers (PBDEs) (chất chống cháy được sử dụng trong nhựa, bọt, vật liệu xây dựng, điện tử, nội thất, xe cơ giới).
  • Polychlorinated biphenyls (PCBs) (được sử dụng rộng rãi trong quá khứ (chủ yếu trong các thiết bị điện), nhưng chúng đã bị cấm vào cuối những năm 1970 ở nhiều nước)

• Đồ ăn:
  • Erythrosine (là một thuốc nhuộm màu hồng, được sử dụng cho màu thực phẩm)
  • Phenosulfothiazine (thuốc nhuộm thực phẩm màu đỏ)
  • Butylated hydroxyanisole/BHA (chất bảo quản thực phẩm)

• Vật tư xây dựng:
  • Pentachlorophenol (chất diệt khuẩn nói chung, chất bảo quản gỗ)
  • Polychlorinated biphenyls/PCBs (có thể thấy trong dầu điện, chất bôi trơn, chất kết dính, sơn)

• Thuốc trừ sâu:
  • Atrazine (diệt cỏ dại)
  • DDT (đã bị cấm)
  • Dichlorodiphenyldichloroethylene (một trong những sản phẩm của DDT)
  • Dieldrin (trừ sâu)
  • Endosulfan (trừ sâu)
  • Heptachlor (trừ sâu)
  • Lindane / hexachlorocyclohexane (thuốc diệt côn trùng, dùng để trị chấy và ghẻ)
  • Methoxychlor (trừ sâu)
  • Fenthion
  • Nonylphenol and derivatives (chất hoạt động bề mặt công nghiệp; chất nhũ hóa để trùng hợp nhũ tương; chất tẩy phòng thí nghiệm; thuốc trừ sâu)
• Other: Propyl gallate, Chlorine and chlorine by-products), Alkylphenol (chất hoạt động bề mặt được sử dụng để làm sạch chất tẩy rửa).

Làm gì để giảm thiểu tiếp xúc với xenoestrogen tổng hợp?

Cuộc sống hiện đại, chúng ta không thể tránh 100% việc tiếp xúc với xenoestrogen tổng hợp. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với các chất này. Dưới đây là một số gợi ý của chúng tôi:

Món ăn:

• Chọn thực phẩm hữu cơ, được trồng tại địa phương và trong mùa;
• Gọt vỏ trái cây trước khi ăn.

Nhựa:

• Giảm thiểu sử dụng nhựa bất cứ khi nào có thể.
• Không quay lò vi sóng bằng hộp nhựa;
• Tránh sử dụng bọc nhựa để bọc thực phẩm trong lò vi sóng hoặc để lưu trữ trong tủ lạnh;
• Sử dụng thủy tinh hoặc gốm bất cứ khi nào có thể để lưu trữ thực phẩm;
• Không nên dùng chai nhựa để đựng nước;
• Không để hộp nhựa, đặc biệt là nước uống dưới ánh mặt trời;
• Nếu chai nhựa đã bị nóng đến biến dạng, đừng nên sử dụng nữa;
• Tránh để nước uống đóng băng trong chai nhựa.

Sản phẩm gia dụng:

• Sử dụng chất giặt là phân hủy sinh học và các sản phẩm làm sạch an toàn với môi trường;
• Chọn các sản phẩm không có clo và các sản phẩm giấy không tẩy trắng (ví dụ băng vệ sinh, giấy vệ sinh, khăn giấy, bộ lọc cà phê,…).
• Sử dụng bộ lọc nước cho vòi hoa sen và nước uống

Sản phẩm chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp:

• Tránh các loại kem và mỹ phẩm có hóa chất độc hại;
• Giảm thiểu tiếp xúc với sơn móng tay và tẩy sơn móng tay;
• Sử dụng nước hoa có nguồn gốc tự nhiên, chẳng hạn như tinh dầu;
• Sử dụng xà phòng và kem đánh răng không có hóa chất;
• Đọc thành phần trên các nhãn sản phẩm để tránh các chất gây hại.

Ở văn phòng:

• Hạn chế tiếp xúc với máy photocopy, máy in. Nếu phải tiếp xúc, nên đeo khẩu trang.

Tìm đọc thêm: Tác dụng của estrogen đối với phụ nữ

Kết luận

Xenoestrogen tổng hợp đã được đưa vào môi trường bởi nhiều công ty công nghiệp, nông nghiệp và hóa chất; chúng cũng được tìm thấy trong thực phẩm, mỹ phẩm, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, nhựa, dầu, sơn và các chất kết dính. Chúng ta không thể tránh hoàn toàn việc tiếp xúc với các hóa chất này, nhưng có thể giảm thiểu phần nào để hạn chế những nguy cơ mà chúng gây ra với sức khỏe của chúng ta.