Sự suy giảm nội tiết tố nữ trong thời kỳ mãn kinh gây ra triệu chứng bốc hỏa ở 80% phụ nữ đang bước vào giai đoạn này. Các cơn bốc hỏa ở phụ nữ thường không quá đe dọa đến sức khỏe nhưng lại ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến cuộc sống của chị em. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về chứng bốc hỏa tiền mãn kinh và cách để khắc phục hiệu quả hiện tượng này.
Mục lục
Hiện tượng bốc hỏa tuổi tiền mãn kinh là gì?
Tiền mãn kinh là thời gian chuyển tiếp trước khi bước sang giai đoạn mãn kinh, trung bình xảy ra ở phụ nữ trên 40 tuổi. Tiền mãn kinh được định nghĩa rất đa dạng, nhưng các chuyên gia thường đồng ý rằng nó bắt đầu với triệu chứng chu kỳ kinh nguyệt không đều do chức năng buồng trứng suy giảm và kết thúc một năm sau kỳ kinh cuối cùng.
Bốc hỏa – trong y khoa được gọi là triệu chứng vận mạch – là hiện tượng được báo cáo phổ biến nhất ở phụ nữ thời kỳ tiền mãn kinh.
Các cơn bốc hỏa có xu hướng xảy ra đột ngột và nhanh chóng trong thời gian từ 1-5 phút. Chúng đôi khi chỉ gây ra cảm giác ấm áp thoáng qua, nhưng cũng có lúc khiến chị em cảm thấy như bị lửa thiêu đốt từ trong ra ngoài. Một cơn bốc hỏa nghiêm trọng có thể gây đỏ mặt và toàn thân, đổ mồ hôi, ớn lạnh và thậm chí là lú lẫn.
Nguyên nhân chị em bị bốc hỏa thời kỳ tiền mãn kinh
Nguyên nhân gây ra chứng bốc hỏa
Mặc dù sinh lý học của các cơn bốc hỏa đã được nghiên cứu trong hơn 30 năm, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa thể đưa ra câu trả lời chính xác nhất cho nguyên nhân của hiện tượng này. Tuy nhiên, giả thuyết được tin tưởng nhiều nhất có liên quan tới sự thay đổi nội tiết tố nữ thời kỳ tiền mãn kinh.
Trong thời kỳ tiền mãn kinh, khả năng sản xuất các hormone nữ như hormone estrogen và progesterone bắt đầu suy giảm. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy khi nồng độ estrogen trong cơ thể phụ nữ sụt giảm đáng kể, trung tâm điều nhiệt của cơ thể tại vùng dưới đồi sẽ trở nên nhạy cảm hơn. Chỉ cần một thay đổi nhỏ của nhiệt độ cơ thể, vùng dưới đồi sẽ cho rằng bạn đang nóng và nó sẽ ra lệnh để hạ nhiệt cho bạn. Chính điều này đã dẫn đến một cơn bốc hỏa.
Yếu tố rủi ro khiến chứng bốc hỏa trầm trọng hơn
Phụ nữ bị ung thư vú có nguy cơ gặp nhiều vấn đề với các cơn bốc hỏa hơn những phụ nữ khác vì một số lý do. Một là phụ nữ tiền mãn kinh bị ung thư vú có thể bị thiếu hụt estrogen đột ngột hơn. Ngoài ra, nhiều phụ nữ bị ung thư vú được điều trị bằng tamoxifen, một thuốc có thể gây ra các cơn bốc hỏa ở 80% phụ nữ, 30% trong số đó được đánh giá là nghiêm trọng.
- Béo phì: phụ nữ tiền mãn kinh béo phì có nồng độ estrone – một loại estrogen – trong huyết thanh cao hơn phụ nữ gầy, nhưng nghịch lý là các thống kê lại chỉ ra rằng những phụ nữ này dễ bị bốc hỏa hơn người có cân nặng bình thường.
- Ăn nhiều gia vị cay nóng: tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa gia vị cay nóng khiến thân nhiệt dễ bị nóng trong, tạo điều kiện thuận lợi để kích hoạt một cơn bốc hỏa.
- Hút thuốc lá: nghiên cứu chỉ ra rằng những phụ nữ hút thuốc có nguy cơ tăng đáng kể tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn bốc hỏa so với những người không hút thuốc.
- Tâm lý căng thẳng, stress: những phụ nữ thường xuyên bị căng thẳng, áp lực tâm lí vì những lí do công việc, gia đình thường rất dễ nổi nóng, cáu bẳn. Điều này rất dễ dàng gây ra một cơn bốc hỏa.
Dấu hiệu điển hình của chứng bốc hỏa tiền mãn kinh
Triệu chứng của bốc hỏa tiền mãn kinh
Các triệu chứng thường gặp trong một cơn bốc hỏa ở phụ nữ mãn kinh bao gồm:
- Cảm giác nóng bừng đột ngột lan tỏa khắp ngực, cổ và mặt.
- Da đỏ ửng, nhất là cổ và tai, đôi khi xuất hiện cả các nốt đỏ lấm tấm.
- Tim đập loạn nhịp, có thể nghe thấy trống ngực.
- Đổ mồ hôi, chủ yếu ở phần trên cơ thể.
- Sau cùng có thể cảm thấy ớn lạnh toàn thân và run rẩy.
Triệu chứng và tần suất của các cơn bốc hỏa có thể rất khác nhau giữa các chị em. Mặt khác, cơn bốc hỏa có thể nhẹ và thoáng qua, nhưng đôi khi chúng lại dữ dội đến mức làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày.
Cách phân biệt bốc hỏa tiền mãn kinh với bốc hỏa do nguyên nhân khác
Phụ nữ tiền mãn kinh không phải là đối tượng duy nhất bị bốc hỏa. Đôi khi các bệnh lý tuyến giáp như cường giáp hoặc tác dụng phụ của một số thuốc, chẳng hạn thuốc chữa loãng xương raloxifene, thuốc giảm đau tramadol cũng có thể gây ra tình trạng bốc hỏa. Vậy làm sao để phân biệt bốc hỏa do tiền mãn kinh và những nguyên nhân khác?
Thực tế, trong giai đoạn tiền mãn kinh, bên cạnh tình trạng bốc hỏa, chị em còn xuất hiện rất nhiều triệu chứng điển hình khác. Cụ thể:
- Khô âm đạo: thời kỳ tiền mãn kinh, lượng estrogen giảm xuống có thể khiến mô âm đạo trở nên mỏng và khô hơn. Khô âm đạo là nguyên nhân gây đau khi giao hợp, góp phần làm suy giảm ham muốn tình dục ở tuổi trung niên.
- Kinh nguyệt bất thường: sự biến động của các hormone sinh sản estrogen và progesterone khiến phụ nữ tiền mãn kinh gặp tình trạng kinh nguyệt không đều hoặc kỳ kinh nguyệt kéo dài và ra nhiều máu, xen kẽ với các đợt vô kinh.
- Rối loạn giấc ngủ: khoảng 40% phụ nữ tiền mãn kinh gặp vấn đề về giấc ngủ, chủ yếu là do chứng bốc hỏa và vã mồ hôi xảy ra vào ban đêm gây gián đoạn.
- Các vấn đề khác: nhiều phụ nữ phàn nàn về các vấn đề trí nhớ ngắn hạn và khó tập trung trong giai đoạn tiền mãn kinh.
Xem đầy đủ: 34 triệu chứng thường gặp kỳ tiền mãn kinh
Bốc hỏa tiền mãn kinh kéo dài bao lâu?
Thời kỳ tiền mãn kinh thường kéo dài trung bình khoảng 4 năm, nhưng hiện tượng bốc hỏa ở giai đoạn này ở mỗi người là khác nhau. Có người chỉ xuất hiện những biểu hiện bốc hỏa thời kỳ tiền mãn kinh trong vài tháng, trong khi có người phải chịu đựng suốt hơn 4 năm và thậm chí kéo dài 7 đến 8 năm.
Có một điểm quan trọng đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ tiền mãn kinh, đó là khi phụ nữ chính thức bước sang giai đoạn mãn kinh, được xác định khi không có kinh nguyệt liên tục trong vòng 12 tháng. Tuy nhiên, không ít người vẫn phải đối mặt với các triệu chứng không dễ chịu hoặc vấn đề sức khỏe từ thời kỳ tiền mãn kinh tiếp tục kéo dài đến giai đoạn mãn kinh.
Bốc hỏa tiền mãn kinh có nguy hiểm không?
Thông thường, chứng bốc hỏa tiền mãn kinh được xem như một thay đổi sinh lý tất yếu trong cuộc đời người phụ nữ. Nó thường không đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe hay tính mạng, dẫn đến nhiều chị em xem nhẹ và chấp nhận sống chung với tình trạng này.
Tuy nhiên, triệu chứng bốc hỏa đôi khi cũng làm tăng nguy cơ một số bệnh lý và tác động xấu đến nhiều khía cạnh khác của cuộc sống. Cụ thể:
Ảnh hưởng đến giấc ngủ
Cơn bốc hỏa vào ban đêm có thể gây rối loạn giấc ngủ đáng kể ở nhiều phụ nữ. Trong một nghiên cứu trên những phụ nữ tiền mãn kinh có triệu chứng bốc hỏa, 69% trong số họ bị thức giấc trong tình trạng đang bốc hỏa. Gián đoạn giấc ngủ lâu dài do bốc hỏa có thể khiến chị em bị mất ngủ mãn tính và suy nhược sức khỏe trầm trọng.
Làm giảm ham muốn vợ chồng
Chứng bốc hỏa có thể đột ngột ghé thăm mà không hề báo trước, ngay cả khi chị em đang sinh hoạt vợ chồng. Sự đột ngột này thường khiến phụ nữ mất hứng và có thể gây ám ảnh, khiến họ không tự tin trong những lần quan hệ sau này. Kết quả là, chị em ngày càng muốn tránh né chuyện chăn gối.
Gây stress, lo lắng
Cơn bốc hỏa bùng lên vào thời điểm không thuận tiện (chẳng hạn trong khi bạn đang phát biểu, đang phỏng vấn xin việc, hoặc có một cuộc hẹn hò lãng mạn) có thể khiến cho bạn trở nên vô cùng bối rối. Dẫn đến, sau này chị em sẽ hình thành tâm lý ám ảnh, lo sợ việc chứng bốc hỏa lại diễn ra vào những thời điểm quan trọng.
Các vấn đề sức khỏe khác
Nghiên cứu cho thấy, những phụ nữ bị bốc hỏa trầm trọng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và loãng xương nhiều hơn so với những phụ nữ không bị bốc hỏa hoặc bốc hỏa mức độ nhẹ.
Cách điều trị hiệu quả chứng bốc hỏa tiền mãn kinh
Tiền mãn kinh là quá trình tất yếu của cuộc đời người phụ nữ và không có cách nào có thể tránh né. Do đó, chị em cần chuẩn bị tâm lý cho việc điều trị chứng bốc hỏa tiền mãn kinh chỉ có thể tập trung hạn chế tần suất và mức độ của các cơn bốc hỏa, chứ không thể đảm bảo chấm dứt hoàn toàn tình trạng này. Dưới đây là một số phương pháp giúp chị em kiểm soát chứng bốc hỏa tiền mãn kinh một cách hiệu quả.
Thay đổi lối sống
Nếu chứng bốc hỏa của bạn ở mức độ nhẹ, thường bác sĩ sẽ không đề xuất điều trị bằng thuốc. Thay vào đó, các biện pháp hành vi đơn giản dưới đây có thể hữu ích để kiểm soát cơn bốc hỏa của bạn.
☛ Thư giãn tâm lý
Một số phụ nữ cảm thấy tình trạng bốc hỏa được cải thiện khi tập thiền, yoga hoặc các kỹ thuật thư giãn tâm lý khác. Những cách tiếp cận này không những giúp bạn hạn chế sự làm phiền của cơn bốc hỏa mà còn giúp chị em ngon giấc hơn.
☛ Giữ mát cơ thể
Nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ một chút cũng có thể gây ra một cơn bốc hỏa. Do đó, hãy luôn giữ không gian sống mát mẻ để giảm tần suất các cơn bốc hỏa ghé thăm bạn.
Dùng quạt thông gió hoặc máy điều hòa nhiệt độ để tạo sự thoáng mát, mát mẻ cho nơi ở và làm việc. Nếu bạn cảm thấy dường như một cơn bốc hỏa đang chuẩn bị bùng phát, hãy nhâm nhi một ly nước lạnh để hạ nhiệt cho cơ thể.
☛ Tránh các tác nhân kích hoạt cơn bốc hỏa
Hãy xem xét các yếu tố có thể kích hoạt cơn bốc hỏa của bạn. Những tác nhân này có thể không giống nhau giữa các phụ nữ. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra những tác nhân thường gặp nhất là thức ăn cay nóng, đồ uống có chứa cafein và rượu.
Học cách nhận biết các yếu tố kích hoạt để né tránh chúng sẽ giúp chị em hạn chế tần suất và kiểm soát tốt chứng bốc hỏa của mình
☛ Ngừng hút thuốc
Thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ làm gia tăng đáng kể các cơn bốc hỏa ở phụ nữ tiền mãn kinh. Bằng cách không hút thuốc, bạn có thể giảm tần suất các cơn bốc hỏa, cũng như nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư phổi, tim mạch, đột quỵ.
☛ Kiểm soát cân nặng
Với những chị em thừa cân, kiểm soát cân nặng bằng cách tập luyện thể dục đều đặn và ăn uống lành mạnh có thể là một thách thức, nhưng chúng rất đáng để nỗ lực. Vì ở những phụ nữ tiền mãn kinh bị thừa cân, chỉ cần giảm 10% trọng lượng cơ thể cũng có thể giúp giảm đáng kể các cơn bốc hỏa.
☛ Tham khảo thêm tại: Bốc hỏa nên ăn gì, uống gì và kiêng gì nhanh giảm?
Điều trị bằng thuốc Tây y khác
Nếu chị em trăn trở về những rủi ro của liệu pháp thay thế hormone hoặc chống chỉ định với phương pháp này thì có thể bạn sẽ được đề xuất một trong số những thuốc Tây y sau: thuốc trầm cảm liều thấp fluoxetine, paroxetine hoặc clonidine – một loại thuốc huyết áp, hay gabapentin – thuốc chống động kinh.
Những thuốc này không hiệu quả bằng liệu pháp hormone trong việc điều trị bốc hỏa nhưng chúng có thể hữu ích đối với những người chống chỉ định với liệu pháp hormone. Ngoài ra, tương tự như hormone, việc dùng các thuốc Tây y này cần có sự chỉ định và theo dõi chặt chẽ từ bác sĩ, chị em không được tự ý sử dụng.
Liệu pháp thay thế hormone
Liệu pháp hormone để điều trị chứng bốc hỏa thường bao gồm bổ sung nội tiết tố estrogen và progesterone. Progesterone giúp làm giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung ở những chị em còn tử cung nguyên vẹn. Còn những phụ nữ đã cắt bỏ tử cung có thể chỉ cần điều trị đơn thuần bằng estrogen.
Liệu pháp thay thế hormone hiện là phương pháp chính được sử dụng để điều trị tình trạng bốc hỏa từ vừa đến nặng ở phụ nữ tiền mãn kinh. Tuy nhiên, đối với những người có tiền sử ung thư vú, bệnh tim mạch vành, biến cố huyết khối tĩnh mạch thì phương pháp này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, thông thường, bác sĩ sẽ đề xuất một phương pháp điều trị khác thay thế.
Hy vọng với những thông tin trên đây đã giúp chị em nắm rõ được những thông tin về bốc hỏa tiền mãn kinh để chủ động cải thiện được các triệu chứng khó chịu ảnh hưởng đến tâm sinh lý và sức khỏe. Nếu còn thắc mắc gì thêm chị em để lại bình luận tại khung comment bên dưới để đội ngũ chuyên gia của Estrogen hỗ trợ tư vấn nhé!
